IRSD-KHID-RHID

De aanloop naar de Europese top in december 2023 heeft nogmaals het paralyserende effect bewezen van het vetorecht van de lidstaten over het buitenlands en veiligheidsbeleid van de EU: één land weigert resoluut de bijna unanieme steun te aanvaarden om concreet werk te maken van het EU-lidmaatschap voor Oekraïne. Tegelijkertijd krijgt de EU vaak kritiek vanwege haar vermeende gebrek aan legitimiteit. Overschakelen op besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid van stemmen voor veiligheids en defensiegerelateerde kwesties zou echter vrijwel zeker nog meer olie op het vuur gooien bij Eurosceptici. De EU staat dus voor een moeilijke evenwichtsoefening tussen inefficiëntie en aantijgingen van illegitimiteit.
Om een oplossing te vinden voor dit dilemma, kan het nuttig zijn om terug te gaan in de tijd. De EU is namelijk niet de eerste politieke actor in Europa die geconfronteerd wordt met dit probleem. Decennialang controleerden de Habsburgers een lappendeken van stukken land en hun inwoners met zeer uiteenlopende culturen en verwachtingen. Zowel de bestuursaanpak van de EU als onze huidige geopolitieke situatie lijken zeer op die van de Habsburgers.
Moet de EU kiezen tussen het uitoefenen van de bevoegdheden van een grootmacht en het behouden van een democratisch systeem dat haar 27 lidstaten verzoent? Hoe moeten we de opkomende nationalistische tendensen in de EU begrijpen? Wat verklaart de uitdagende houding van Hongarije? Door op zoek te gaan naar wat de Habsburgers juist en fout deden, zouden we instellingen kunnen ontwikkelen die de huidige uitdagingen beter het hoofd kunnen bieden – of het kan ons op zijn minst helpen om te aanvaarden dat we niet beter kunnen doen dan zij. Om een antwoord te bieden op deze vragen, verwelkomen we met genoegen mevr. Caroline DE GRUYTER, correspondent, auteur en columnist, gespecialiseerd in onderwerpen die betrekking hebben op Europa.